tussen een inzage of inkijk en een inzicht is dat het eerste een toeschouwer of een waarnemer veronderstelt en het tweede het niveau van waarnemer en waargenomene overstijgt want van een deelnemer uitgaat die letterlijk samenvalt met datgene wat hij daarvoor slechts waarnam. Laat me dit verduidelijken.
De fysicus en psycholoog Peter Russell vergelijkt het vermogen om bewustzijn te ervaren met het licht van een filmprojector. De projector zendt licht uit op een scherm en het geprojecteerde beeld verandert constant. Alle beelden die geprojecteerd worden, zijn inhoudelijke aspecten van het bewustzijn, zoals waarnemingen, gevoelens, herinneringen, dromen, gedachten en emoties. Zonder het licht van de projector zouden er geen beelden bestaan en daarom kan dit licht worden vergeleken met het vermogen om bewustzijn te ervaren. Maar de beelden zijn niet het bewustzijn zelf! Wanneer alle beelden verdwenen zijn, en alleen het licht van de projector nog schijnt, kunnen we spreken van de zuivere bron van het bewustzijn. Dit is puur bewustzijn zonder inhoud. Iets wat door Oosterse wijsgeren en ingewijden 'samadhi' wordt genoemd: men zegt dat iemand op dat moment 'verlicht' is.
Tijdens een eenheidservaring wordt de ontmoeting met 'het Licht' als het meest indringende en essentiële onderdeel van de ervaring beleefd. Dit gaat altijd gepaard met een overweldigend gevoel van onvoorwaardelijke liefde, acceptatie, dankbaarheid en nederigheid. Men is op zulke momenten volledig opgenomen in het 'verlichtend' en alomvattend bewustzijn omdat het onderscheid weg is gevallen tussen het ik en de omgeving; men ervaart zichzelf tegelijkertijd als deel en als geheel.
De 'holistische' filosoof en auteur Ken Wilber beschrijft dit in zijn boek Zonder Grenzen als het transpersoonlijke zelf of de 'getuige' die als 1 wordt ervaren met alles waarvan het getuige is. Maar wat je ervaart ben je niet. Ik heb mijn lichaam, maar ik ben mijn lichaam niet. Ik heb verlangens, maar ik ben mijn verlangens niet. Ik heb emoties, maar ik ben mijn emoties niet. Ik heb gedachten, maar ik ben mijn gedachten niet. Alles wat dan overblijft is een zuivere kern van bewustzijn. Dit bewustzijn stijgt uit boven het individuele en verbindt de mens met een wereld buiten tijd en ruimte. Dit eenheidsbewustzijn verschilt van alle andere niveaus van bewustzijn omdat het alle niveaus of aspecten van deelbewustzijn omvat. Wilber noemt dit grenzeloze, eindeloze bewustzijn het spirituele aspect van elk mens, en in dit bewustzijn is op elk moment het heden ('nu') aanwezig. Hier bestaat geen verleden of toekomst. Hier bestaat geen begin of einde. Hier bestaat geen grens tussen zelf en niet-zelf. Alles is met elkaar verbonden. Hier is een grenzeloze eenheid.
Het is bijzonder interessant om zien dat Wilbers ideeën een opvallende overeenkomst tonen met Pim van Lommels idee van non-lokaal bewustzijn...
Ach... taal! Hoe vaak worden dezelfde zaken slechts anders benoemd!
Volgens Wilber is het erg moeilijk woorden te vinden voor de onuitsprekelijke ervaring van dit eenheidsbewustzijn, omdat het eindeloze bewustzijn niet te begrenzen is door woorden en gedachten. Dit is precies hetzelfde als wat mensen zeggen die hun buitengewone ervaringen onder woorden proberen te brengen. Wat zei de wijze Plato ook al weer? 'De ware aard der dingen wordt door onze woorden niet onthuld maar verhuld.'
(Dat neemt echter niet weg dat ik dapper mijn weg vervolg door regelmatig over dit soort zaken te schrijven en te praten.)
